در ابتدا باید بدانیم آنچه که موجب ارث می شود طبق ماده 861 قانون مدنی، نسب و سبب است.
نسب
نسب یعنی اتصال به ولادت. یعنی دو نفر یا بیشتر منشاء تولدشان به یک جا ختم شود. مثلاً ولادت اولاد منتهی می شود به پدر و مادر یا ولادت برادرزاده ها منتهی می شود به پدربزرگ و مادربزرگ در نتیجه نسب رابطه بین افرادی که منشاء ولادت مشترک دارند می باشد. البته استثنائاتی دارد مثلا بعضی موارد با وجود اینکه رابطه نسبی بین دو نفر وجود دارد، قانون رابطه نسبی را بین آنها به رسمیت نمی شناسد. مثل زنا و لعان.
سبب
سبب یعنی رابطه اعتباری و قراردادی که سبب توارث بین طرفین می شود. مثل رابطه قراردادی نکاح. درنتیجه با این تعریف زوجین زمانی از هم ارث می برند که در هنگام رابطه زوجیت یکی از آنها فوت کند درغیر این صورت اگر این رابطه قطع شده باشد و یا طلاقی صورت گرفته باشد حال این طلاق بائن و یا رجعی بوده و عده آن تمام شده باشد و بعد از پایان عده یکی از طرفین فوت کند، اینجا از هم ارث نمی برند. چراکه رابطه زوجیت کاملاً بین آنها من قطع شده است و سبب ارث که زوجیت بوده دیگر بین آنها وجود ندارد.
طبقات و درجات ارث
ماده ۸۶۲ قانون مدنی وراث را به لحاظ نسب به سه طبقه تقسیم کرده است که این ها به ترتیب اولویت هستند به این صورت:
۱. پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.
۲. اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها.
۳. اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها.
اولیت بهره‌مند شدن آن ها از ارث را ماده ۸۶۳ قانون مدنی ذکر می کند که وارثین طبقه بعد وقتی ارث میبرند که از وارثین طبقه قبل کسی نباشد. این ماده بیان کننده قاعده اقربیت در فقه است که این قاعده کلی، استثنائاتی دارد.
ممکن است سوالی پیش آید که اگر شخصی با متوفی هم به صورت نسبی و هم به سببی خویشاوند باشد، آیا به واسطه هر موجب جداگانه ارث میبرد یا نه؟
به طور مثال اگر دو نفر باهم پسر عمو و پسرخاله می باشند حال اگر یکی از آنها فوت کند و هیچ وارثی نداشته باشد مگر همین طبقه سوم(پسر عمو یا پسرخاله)، در این صورت چگونه از هم ارث میبرند؟
در این موارد ماده 865 قانون مدنی را داریم که بیان می کند که اگر در شخص واحد موجبات متعدده ارث جمع شود به جهت تمام آن موجبات ارث میبرد مگر اینکه بعضی از آنها مانع دیگری باشد که در این صورت فقط از جهت عنوان مانع میبرد.
به عبارت ساده تر اگر این سبب و نسب یا به عبارتی موجبات ارث در یک نفر جمع شود وارث به لحاظ هر یک از این موجبات ارث، به طور جداگانه ارث خود را میبرد مگر آنکه یکی از این موجبات ارث مانع ارث عنوان و موجب دیگر باشد.
بدون دیدگاه