آزادی مشروط فرصتی است که قبل از تمام شدن مدت محکومیت به محکومان در زندان داده می شود تا اگر در مدتی که دادگاه مشخص کرده دستورهای دادگاه را به موقع اجرا کنند، به آن ها آزادی مطلق بدهند.
دلایل مختلفی برای پذیرش آن وجود دارد مانند اینکه سبب می شود که زندانیان در طول اجرای مجازاتشان پیوسته به انجام اعمال پسندیده بپردازند و همچنین مانند ابزاری است که از تکرار جرم جلوگیری می کند و اینکه هدف اصلاح مجرمان نیز تامین می شود.
آزادی مشروط مربوط به کدامین مجازات ها می باشد؟
در این رابطه ماده 58 قانون مجازات اسلامی اینطور بیان می کند
ماده58: در مورد محکومیت به حبس تعزیری، دادگاه صادر کننده حکم می تواند در مورد محکومان به حبس بیش از ده سال پس از تحمل نصف و در سایر موارد پس از تحمل یک سوم مدت مجازات به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام با رعایت شرایط زیر حکم به آزادی مشروط را صادرکند:
الف- محکوم در مدت اجرای مجازات همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نشان دهد.
ب- حالات و رفتار محکوم نشان دهد که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نمی شود.
پ- به تشخیص دادگاه محکوم تا آنجا که استطاعت دارد ضرر و زیان مورد حکم یا مورد موافقت مدعی خصوصی را بپردازد یا قراری برای پرداخت آن ترتیب دهد.
ت- محکوم پیش از آن از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.
انقضای مواعد فوق و همچنین مراتب مذکور در بندهای(الف) و(ب) این ماده پس از گزارش رئیس زندان محل به تایید قاضی اجرای احکام میرسد. قاضی اجرای احکام موظف است مواعد مقرر و وضعیت زندانی را درباره تحقق شرایط مذکور بررسی و در صورت احراز آن، پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه تقدیم نماید.
همانطور که ملاحظه می کنید قید حبس تعزیری در این ماده، قلمرو آزادی مشروط را تنها به حبس تعزیری منحصر کرده است و همچنین حبس های دیگر را شامل نمی شود
شرایط اعطای آزادی مشروط
شرایط آن در ماده 58 قانون مجازات اسلامی تعیین شده که به طور خلاصه و ساده تر در ادامه بیان می شود.
اول. محکوم به حبس بیش از ده سال، نصف محکومیت خود را گذارنده باشد و محکوم به حبس تا ده سال یک سوم این مدت را گذرانده باشد.
ملاک محاسبه، مدت زمانی می باشد که در حکم دادگاه آورده شده و به اجرا درآمده است بنابراین به طور مثال مجازات حبسی که به دلایلی از تخفیف برخوردار شده است، میزان حبس تخفیف یافته مدنظر و ملاک قرار می گیرد.
دوم. شرط بعدی آن است که محکومان، در مدت اجرای مجازات پیوسته اخلاق و اعمال پسندیده داشته باشند و همچنین دادگاه باید اطمینان پیدا کند که محکومان پس از آزادی دیگر مرتکب جرم نمی شود.
مراحل اخذ آزادی مشروط
هرچند که به طور دقیق در قانون در این باره مطلبی قید نشده است اما می توان گفت که معمولا مجرم خودش شروع فرایند صدور آن را آغاز می کند.
بعد از درخواست مجرم، شورای طبقه بندی زندانیان در این باره تصمیم گیری می کنند. اگر زندانی در طول این مدت حسن اخلاق و رفتارش به تایید این شورا برسد، نام او را در لیست محکومان واجد شرایط به قاضی اجرای احکام اعلام می شود و در ادامه نیز اگر شرایط مجرم به تایید قاضی اجرای احکام برسد، پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه می دهد که دادگاه در این زمینه اختیار دارد.
لغو آزادی مشروط
اگر محکوم در دوره آزادی مشروط دستورهای دادگاه را انجام ندهد:
برای بار اول یک تا دو سال به مدت آزادی مشروط وی افزوده می شود.
اگر مرتکب جرم جدیدی شود، علاوه بر مجازات جرم جدید، بقیه محکومیتش نیز به اجرا در می آید.
بدون دیدگاه